Viscum album L.
Maretak:
Verwijdt de bloedvaten
Heel wat kruiden en planten worden al eeuwenlang gebruikt omwille van hun gunstige eigenschappen voor de gezondheid, soms ook vanwege het kleurrijke zogenaamd magische verleden. Zo is bij ons het folkloristische gebruik van maretak of mistletoe al jarenlang een symbool van liefde. Maar ook de natuurgeneeskunde maakt er dankbaar gebruik van vooral voor zijn krampopheffende werking en zelfs in alternatieve kankertherapieën.
Geschiedenis van de plant
Viscum album is een groenblijvende plant die behoort tot de familie der vogellijmachtigen (Loranthaceae), een familie die ongeveer 1300 soorten omvat. Het is een ‘halfparasiet’ die goed gedijt op appelbomen, populieren, wilgen en soms op eikenbomen. Met een soort zuigwortels zet de plant zich vast aan de takken van de gastheer en onttrekt daaruit de nodige voedingszouten en water. Viscum album bloeit in de maanden maart en april en brengt vervolgens zuiver witte schijnbessen voort. Vogels eten deze bessen en vegen hun snavels, met daaraan het kleverige vruchtvlees en de zaadjes, af aan de boomtakken, waar het viscumzaad ontkiemt.
“Magische” eigenschappen
Zoals aan zovele groen blijvende planten werden vroeger aan Viscum album magische eigenschappen toegeschreven. Keltische priesters, druïden, gebruikten de maretak als tovermiddel. Zeer bekend is ook het gebruik van Viscum album in kerststukjes en deurversieringen (mistletoe). Als heilzame plant werd Viscum album waarschijnlijk al gebruikt vóór het begin van onze jaartelling.
Wetenschap
Ook de wetenschap ging belangstelling tonen voor Viscum album. De resultaten waren interessant en dus werd het middel ook in de natuurgeneeskunde gebruikt.
Eigenschappen
Viscum album verwijdt de bloedvaten, doordat de plant krampopheffend werkt, maar vermoedelijk ook door prikkeling van het parasympathisch zenuwstelsel. Daardoor vermindert de vaatweerstand en wordt de bloeddruk verlaagd. De symptomen die soms bij verhoogde bloeddruk voorkomen, zoals hoofdpijn en duizeligheid, verminderen door het gebruik van Viscum album.
Van oudsher wordt de plant ook toegepast bij reumatische aandoeningen. Viscum album vindt tevens toepassing in natuurlijke therapieën tegen kanker.
Belangrijkste bestanddelen
Welke de belangrijkste bestanddelen zijn, is niet precies te zeggen. Wij noemen hier polysacchariden en lectinen.
Verwerking
In december/januari worden de bebladerde takken en bessen geoogst en verwerkt.
Toepassing
Viscum album kan worden toegepast bij een te hoge bloeddruk. Een combinatie met urinedrijvende planten zoals Solidago is aan te bevelen.
Symbool van liefde
Viscum album heeft een lange geschiedenis wat betreft symboliek en legenden. Eén van die legenden gaat over het gebruik om elkaar op oudejaarsavond onder de mistletoe te kussen. In de Scandinavische legende werd Balder, de god van de vrede, gedood met een pijl van maretak. Hij werd op verzoek van de andere goden en godinnen weer tot leven gebracht, waarna de maretak in bewaring werd gegeven bij de godin van de liefde. Er kwam bevel dat iedereen die onder een maretak liep een kus zou krijgen om te laten zien dat het takje een symbool van liefde was geworden en niet langer van haat.
Giftig
Zoals heel dikwijls gebeurt met geneeskrachtige planten is de dosis wel belangrijk om therapeutisch effect te verkrijgen. Wie zich daar niet aan houdt of zonder kennis van zaken tewerk gaat loopt risico. Denk aan taxus, de giftige haagplant, maar die in therapeutische doseringen aangewend wordt voor de behandeling van kanker.
Evenzo voor Viscum Album of maretak. Dat is ook de uitleg waarom er in de oudheid zoveel legende en gevaarlijke magie mee verweven zat. Laten we het daarom liever over de echte wetenschappelijke waarde hebben.
Maretak bevat namelijk giftige stoffen in de takken en de bladeren van de plant. De bessen bevatten deze gifstoffen niet. In de wintermaanden als maretak binnenshuis gebracht wordt vallen er nog al eens wat besjes op de grond. Een kind dat enkele besjes opeet, loopt geen risico. Bij meerdere bessen is er kans op braken en diarree. Na inname van bessen reinigt men het mondje en geeft men wat water te drinken.
Als een kind bladeren en twijgjes inneemt kunnen symptomen optreden zoals braken, misselijkheid en diarree. Eventueel ook algemene symptomen zoals slaperigheid, zwakte en koorts. Na inname van bladeren of takjes neem je best contact op met het Antigifcentrum. Vandaar dat het verstandiger is zich te beperken tot een goed preparaat, in de plaats van zelf te gaan knutselen met planten waarvan men onvoldoende kennis heeft.
Overgenomen uit i-Sana 2011.