Vaccinium myrtillus L.

Blauwe bosbes:

tegen oog- en suikerziekte

Een van de gezondste vruchten is blauwe bosbes. Ze is bovendien erg lekker. En zoals Paracelsus zei: laat uw voeding uw medicijn zijn en uw medicijn, uw voeding. Dit gaat volledig op voor de blauwe bosbes. Het is uitstekend ter preventie van diabetes, maar ook geweldig bij oogaandoeningen, tegen nachtblindheid en bij overgevoeligheid voor fel licht. Blauwe bosbes zit ook vol antioxidanten.

Geschiedenis van de plant

De blauwe bosbes, Vaccinium myrtillus L., is inheems in heel Europa, Noord-Azië en Noord-Amerika. In de klassieke oudheid kende men de geneeskracht van de bes waarschijnlijk niet. In de Middeleeuwen stond de plant wel als geneeskrachtig te boek. De bessen werden vooral ingezet tegen diarree en darminfecties. Daarnaast heeft de blauwe bosbes zijn sporen in de loop der tijd verdiend op culinair gebied.

Interessant is dat piloten van de Britse luchtmacht in de Tweede Wereldoorlog bosbessenjam kregen om hun gezichtsscherpte en nachtelijk zicht te verbeteren. Pas in 1960 konden Franse wetenschappers aantonen dat bosbessen zowel het nachtzicht als de aanpassing van de ogen aan fel licht konden verbeteren.

De plant bloeit in mei – juni met groenig rode, kleine bloemetjes waaruit in de loop van de zomer de bekende blauwe bosbessen groeien. De blauwe bosbes is een tot 50 cm hoge, sterk vertakte dwergstruik die niet gedijt op kalkrijke grond. Bij voorkeur groeit de plant in schaduwrijke bossen, op hoogveen en heide met humusrijke grond.

Eigenschappen

Als huismiddeltje kennen we vooral het gebruik van ongezoet bosbessensap en gedroogde bosbessen bij diarree. Het hoge gehalte aan looistoffen (tot 10%) zorgt, samen met het aanwezige pectine, voor de stoppende werking. Verder is de laatste tijd de aandacht gevestigd op de blauwe kleurstof die, net als de kleurstof van Potentilla erecta (het tormentilrood) de groei van bacteriën remt. Het is verstandig de zaadjes en de schilletjes niet te gebruiken, omdat deze de darmen juist prikkelen.

De plant is rijk aan mangaan. Onderzoek heeft aangetoond dat mangaan een gunstig effect heeft op de werking van de alvleesklier. Mangaan vervult echter nog een zeer belangrijke functie in het menselijk lichaam: het zorgt ervoor dat we kunnen profiteren van het voor de zenuwen belangrijke vitamine B1. Personen die lijden aan hypoglykemie (te laag bloedsuikergehalte) hebben vaak een tekort aan mangaan.

Het bosbesblad bevat verbindingen die de opname van suikers in het bloed kunnen afremmen. Deze eigenschap is gunstig bij zowel hypo- als hyperglykemie (respectievelijk een te laag en een te hoog bloedsuikergehalte). Door een vertraagde, regelmatige toevoer van suiker worden pieken in het bloedsuikergehalte voorkomen.

Verwerking

 Zowel het blad als de bessen verwerkt, soms vers en soms gedroogd.

Toepassing

Myrtillus wordt, vaak gecombineerd met andere planten, door de arts aanbevolen bij ouderdomsdiabetes, type II, en ondersteunend bij juveniele diabetes, type I. Veranderingen in de insulinetoediening of in het dieet mogen alleen onder controle van een arts geschieden. Verder kan Myrtillus worden aanbevolen bij een te laag bloedsuikergehalte (hypoglycemie). Door de vertraagde en vooral regelmatige opname van suikers uit de darmen kan men vaak voorkomen dat de bloedsuikerspiegel te snel en te veel stijgt.

Bij juveniele diabetes wordt de instelling van de insuline vergemakkelijkt. Bij ouderdomsdiabetes wordt een te hoog bloedsuikergehalte voorkomen.

Vanwege haar samentrekkend effect op het darmslijmvlies door het hoge gehalte aan looistoffen en haar gunstige effect op de alvleesklier wordt bosbes ook toegepast in middelen die de spijsvertering ondersteunen. Bovendien heeft de plant een gunstig effect op de bloedsomloop, mede vanwege haar antioxidatieve eigenschappen.

Om zelf te doen

Bosbessentinctuur tegen diarree: Overgiet 100 ml gekneusde bessen met 500 ml verdunde alcohol (ongeveer 40%), veertien dagen laten trekken op een warme plaats, dan filteren en driemaal per dag 10-20 druppels van deze tinctuur innemen in wat water.

Afkooksel tegen oogontsteking: Doe in een kwart liter kokend water 15-20 gram bosbessenbladeren en laat dit 5 minuten koken en daarna 10 minuten trekken. Na afkoeling filteren en als kompres aanbrengen.

Gorgeldrank bij mond- en keelaandoeningen: Verdun 1 deel vers sap met 1 deel water en gebruik dit meerdere malen per dag om te gorgelen.

 

Overgenomen uit i-Sana 2014.