Chelidonium majus L.
Stinkende gouwe:
maakt lever en huid gezond
De natuur is een schatkamer zowel van schoonheid, van voedsel, maar ook van medicijnen. De natuur geeft ons alles wat we nodig hebben, om te groeien, om gelukkig te zijn, om gezond te blijven en om ziekte te behandelen. Het is een schitterend, vernuftig stuk van de schepping en daar kunnen we op vertrouwen. Een van die vernuftige “middelen” is Chelidonium of stinkende gouwe dat bniet enkel voor wratten maar ook als lever- en galmiddel bekendheid kreeg..
Geschiedenis van de plant
Chelidonium heeft vele Nederlandse namen, zoals stinkende gouwe, goudwortel en wrattenkruid, behoort tot de familie der papaverachtigen (Papaveraceae). Ze komt zowel in Europa, Azië als Noord-Amerika voor tussen het kreupelhout en langs heggen en wegen.
In de tijd van Dioscorides en Plinius (circa eerste eeuw) stond de plant bekend als lever- en galmiddel. In de Middeleeuwen werd het melksap ook gebruikt bij huidaandoeningen, zoals wratten. Al in de Oudheid en daarna door alle eeuwen heen kende men stinkende gouwe tevens bij oogziekten, waarbij het sap van de plant verdund, soms in melk, werd toegepast.
Chelidonium majus is een mooi voorbeeld van de vroeger veel gepropageerde ‘signatuurleer’ van Paracelsus (1493-1541). Volgens deze leer zouden bepaalde uiterlijke kenmerken van planten een aanwijzing vormen voor de therapeutische toepassing. In het geval van chelidonium zag men in het geel-oranje sap een overeenkomst met galsap, en verklaarde daarmee de gunstige werking van de plant bij leveraandoeningen en geelzucht.
“Snelle stinkers”
De naam ‘stinkende gouwe’ heeft de plant te danken aan de vieze geur. Plantenkenners van begin 1900 vergeleken de geur van de plant met de eerste automobielen die de bijnaam ‘stinkende gou(au)we’ kregen omdat ze bepaald niet lekker roken en een voor die tijd enorme snelheid ontwikkelden.
Eigenschappen
Chelidonium is een giftige plant door de aanwezigheid van alkaloïden. Daarom wordt de plant voor inwendig gebruik gepotentieerd, bijvoorbeeld tot D3.
Chelidonium ontspant de gladde spieren en werkt daardoor pijn- en krampstillend. Om deze reden wordt ze gebruikt bij verkrampingen in de luchtwegen, het maag-darmkanaal en de galwegen. Ze heeft bovendien een galdrijvend effect. Tevens werkt de plant licht kalmerend en verhoogt ze de uitscheiding van de alvleesklier. Uitwendig toegepast werkt de plant keratolytisch (hoornhuid verwekend) en remt ze de celdeling en virusvermeerdering.
Verwerking
De wortel wordt vers verwerkt. Het gehalte aan alkaloïden daalt wanneer de plant wordt gedroogd of wordt verwerkt zonder alcohol.
Toepassing
Inwendig wordt Chelidonium verdund vooral gebruikt bij lever- en galaandoeningen, onder meer bij geelzucht.
Uitwendig wordt Chelidonium toegepast bij wratten, wratachtige verschijnselen op de huid, likdoorns, eeltplekken, en dergelijke. Onverdund mag de plant uitsluitend uitwendig worden toegepast.
Stinkende gouwe als tandarts
Stinkende gouwe had vroeger ook de naam dat ze kiezen en tanden los kon zetten. Koningin Elisabeth I van Engeland had een zeer slecht gebit. De Spaanse ambassadeur aan het hof vergeleek haar tanden met parels, maar dan zwarte. Zij weigerde echter een zeer pijnlijke kies te laten trekken. Een van de lijfartsen raadde aan wat stinkende gouwesap in het gat van de kies te druppelen. Men deed het en naar verluidt kon de koningin zonder moeite de kies er zelf met de vingers uittrekken…
Overgenomen uit i-Sana 2014.