Calendula officinalis L. (goudsbloem)
Calendula:
wondhelend en schimmeldodend
Je ziet ze vaak in tuinen, ze kleurt je hele zomer mooi en blinkt als levend goud: de goudsbloem. Een weelde voor het oog, een sieraad voor de tuin en een weldaad voor de gezondheid, want goudsbloem of Calendula is niet enkel een gemakkelijke plant, een mooie bloem en een zonnetje in de tuin, het is een plant met sterke geneeskrachtige eigenschappen. En heb je geen tuin of steekt het je op de moeite: er bestaan talrijke producten waaraan Calendula is toegevoegd en dat komt ons lichaam beslist ten goede.
Geschiedenis van de plant
Goudsbloem kent vele benamingen, zoals ook tuingoudsbloem, Mariabloem en wrattenkruid. De laatste legt meteen een link naar een van de vele toepassingen. De plant behoort tot de familie van de composieten (samengesteldbloemigen) en komt oorspronkelijk uit het gebied rond de Middellandse Zee en West-Azië, maar wordt tegenwoordig over de gehele wereld aangetroffen. In de oude geneeskunde beval Galenus haar al aan bij maag- en leveraandoeningen. In de loop van de geschiedenis hebben vele bekende personen, zoals Dioscorides, Hildegard von Bingen, Macer, Dodoens, Culpeper en Kneipp, steeds meer toepassingen in de literatuur vermeld, zoals onregelmatige menstruatie, koorts, waterzucht, en het gebruik van goudsbloem in allerlei dranken. Maar vooral de wondhelende werking bij oorlogsslachtoffers, die zonder infecties weer genazen, is bekend geworden. In de Amerikaanse burgeroorlog van 1861 tot 1865 werd hiervan als ‘plantaardige jodium’ massaal gebruik gemaakt. Hetzelfde zagen we in de eerste wereldoorlog. Ook werd goudsbloem veelvuldig gebruikt als vervalsing voor Arnica en het kostbare saffraan. De kleurstof in de bloem kende vele toepassingen, in cosmetica, voedingsmiddelen (o.a. om kaas en roomboter mooi geel te kleuren) en textiel.
Eigenschappen
Calendula is antibacterieel, antiviraal en antimycotisch (schimmeldodend). Een zeer bijzondere plant dus.
Bij uitwendig gebruik is ze bloedstelpend, wondhelend en desinfecterend. Vanwege het ontstekingsremmend en wondhelende effect wordt goudsbloem wel eens het ‘plantaardige jodium’ genoemd. De werking wordt toegeschreven aan de wederzijdse versterking die de etherische olie en gele pigmenten op elkaar uitoefenen, waarschijnlijk mede beïnvloed door andere inhoudsstoffen.
Voor deze wondhelende en ontstekingsremmende eigenschappen zijn verder verantwoordelijk: de combinatie van het aanwezige mangaan en caroteen, en de antibacteriële eigenschappen van de etherische olie.
Bij inwendig gebruik werkt de goudsbloem galdrijvend en vaatverwijdend op de doorbloeding in de kleine bloedvaten. Eventueel kan ze hierdoor bij inwendig gebruik de wondbehandeling ondersteunen.
Verwerking
Het bloeiende, bovengrondse deel van de plant wordt vers verwerkt.
Toepassing
Calendula wordt vooral uitwendig toegepast bij wondbehandeling, zowel bij verse wonden als wonden die maar moeilijk willen genezen, eerstegraads brandwonden, ontstekingen van huid en slijmvliezen, kloven en schaafwondjes.
Een vettige crème met Calendula, gecombineerd met andere planten met effecten op de huid, werkt ontstekingsremmend, bevordert de wondgenezing, verzacht en houdt de huid soepel bij droog eczeem. Tevens gaat het uitdroging, irritatie en infecties tegen.
Een veel gebruikte toepassing is ook het insmeren van door de zon verbrande huid, zoals met Calendula crème van Ellen Dee.
Om zelf te doen
Goudsbloemenzalf bij huidaandoeningen en wonden: meng 10 gram goudsbloemensap met 60 gram ongezouten boter, roer het geheel tot zalf en breng deze bijvoorbeeld aan met een kompres op de te behandelen plaats. Opmerking: niet toepassen op open wonden!
Goudsbloementhee bij huidaandoeningen, wonden en ter verwijdering van make-up: Giet op 20 gram bloemen of 30 gram gesneden bloeiende plant een halve liter kokend water en laat het geheel 10 minuten trekken. Doordrenk een pluk watten met de thee en breng deze aan met behulp van een kompres.
Goudsbloemenomslag bij huidaandoeningen (onder meer wratten): Snijd enkele bloemen fijn en breng deze in een linnen doek aan als omslag.
Goudsbloementinctuur bij huidaandoeningen en wonden: Voeg aan 20 gram bloemen 200 milliliter alcohol (60%) toe en laat het geheel twee weken trekken. Pas de tinctuur, na filteren, toe met een kompres.
Overgenomen uit i-Sana 2014